Cách âm nhạc kể chuyện trong Spirited Away

Blog, Phiêu Nhạc

Đừng quên Vọc Records đang giảm giá cực mạnh trọn bộ các album của Studio Ghibli tại ĐÂY hoặc kéo xuống cuối bài viết để xem nhé!

Mình vẫn nhớ như in kí ức của một cậu học sinh lớp 3, vừa ăn cơm tối vừa xem bộ phim Vùng Đất Linh Hồn được chiếu đi chiếu lại trên kênh VTV2. Hồi đó, mình không biết phim này là phim không nói tiếng Anh duy nhất thắng giải Oscar, cũng như ý nghĩa sâu xa của phim. Trong trí nhớ non nớt của cậu bé ấy chỉ là hình ảnh đáng sợ của những con lợn tham ăn (mà mẹ mình dọa ăn nhiều sẽ thành như thế), và thứ âm nhạc nhẹ nhàng nhưng bé quá do giọng người lồng tiếng át hết rồi.

Lớn lên, mình may mắn được xem lại Spirited Away trên chính nước Nhật Bản, trong giờ học phân tích phim của Hayao Miyazaki và có được một cái nhìn toàn cảnh hơn với tác phẩm này. Tuy còn khuya mới tóm gọn được hết ý đồ của Miyazaki, nhưng mình cảm nhận được rõ rệt tầm quan trọng của âm nhạc trong tác phẩm. Vượt qua giới hạn ca khúc phù hợp từng phân đoạn, các sáng tác của Joe Hisaishi là một phần cấu tạo nên chính cốt truyện của Spirited Away.

Tóm tắt lại phim một chút (nhưng không phải kiểu Phim 9 phút), Spirited Away nói về cô bé Chihiro trong chuyến chuyển nhà về vùng quê cùng gia đình. Cô liên tục thể hiện sự chán nản có phần sợ hãi trước sự thay đổi này, cho đến khi cả gia đình cô lạc vào khu vui chơi bị bỏ hoang. Tại đây, cha mẹ cô ăn phải thức ăn được dọn ra cho các linh hồn đến vào buổi tối nên họ bị trừng phạt biến thành lợn. Chihiro gặp được Haku (sau này được tiết lộ là linh hồn của một dòng sông), và cô phải làm việc trong “suối nước nóng” dành cho các linh hồn để giải cứu bố mẹ về thế giới thực tại.

Xuyên suốt cả phim là sự hợp tác vô cùng ăn ý giữa đạo diễn hình ảnh Miyazaki và đạo diễn âm thanh Hisaishi. Thiếu đi âm nhạc, những hoạt ảnh của Miyazaki sẽ thiếu tính thuyết phục và tầm ảnh hưởng đi bội phần. Âm nhạc tạo ra những xúc cảm mà người nghe có thể đắm mình vào để cảm nhận cốt truyện. Chẳng hạn như khi nghe ca khúc “One Summer’s Day” ngay từ giây đầu tiên của phim, người xem có thể cảm nhận được sự lo âu, không chắc chắn của Chihiro trước sự thay đổi lớn trong cuộc đời.

Trường đoạn này được chơi solo trên độc một chiếc Piano duy nhất, cũng như sự cô đơn của chính nhân vật. Đi vào sâu hơn một chút, ca khúc được viết dựa trên những khuôn nhạc cổ điển pentatonic scale, chính là scale mà các bài hát nhạc folk của Nhật hay dùng. Chính vì thế mà giai điệu gây ra một sự hoài cổ khủng khiếp từ những nốt đầu tiên, ngay cả khi bạn đã từng hay chưa từng nghe nó.

Sau khi bước chân vào vùng đất linh hồn, những giai điệu chuyển sang dùng Okinawan scale thay vì pentatonic. Đảo Okinawa nổi tiếng là tách biệt khỏi phần còn lai của Nhật Bản. Sự khác biệt giai điệu này làm người xem nhận rõ nhân vật chính không còn ở thế giới thực tại nữa mà lưu lạc đến một nơi lạ. Từ đây có thể kết luận rằng Hisaishi dùng yếu tố sắc tộc và các kiểu khuôn nhạc để điều hướng nội dung phim.

Một nhân vật làm nên tên tuổi của Spirited Away chính là Vô Diện. Nhân vật khó hiểu này toát lên vẻ lạ lùng và huyền bí, như thế đến từ một nền văn hóa khác hẳn. Bài hát chủ đề của hắn có chút chất Á Đông nhưng vẫn xen lẫn các yếu tố lạ, và còn thay đổi dần theo tâm trạng của chính Vô Diện nữa.

Âm nhạc rõ ràng đóng một vai trò không hề nhỏ trong cách kể chuyện của mạch phim. Nhìn chung, nếu như không xem phim mà chỉ lắng nghe bộ soundtrack, tự thân nó cũng là một tác phẩm nghệ thuật trọn vẹn xứng đáng được thưởng thức một cách nghiêm túc.